Herkomst en betekenis van de term ‘lean’

Het lean gedachtegoed bestaat ca. 30 jaar en heeft in de loop der jaren steeds meer bekendheid gekregen. In die tijd is het ook een eigen leven gaan leiden, zoals te horen in onderstaande video-interview. Maar hoe komt men eigenlijk aan de term ‘lean’? Hoe schrijf je het: als LEAN, Lean of lean? En wat betekent lean nu echt?

Eind jaren tachtig werd er een wereldwijd benchmarkonderzoek gedaan in het kader van het International Motor Vehicle Program (IMVP)*. Een van de onderzoekers en voormalig productie-engineer van NUMMI**, John Krafcik, introduceert in zijn artikel ‘Triumph of the Lean Production System’ eind 1988 voor het eerst de term lean, het tegenovergestelde van buffered. Hieronder de reden van de keuze.

Gebufferd versus fragiel

Het productiemodel van de meeste westerse producenten waren tegen nagenoeg alles gebufferd. De voorraden zijn groot, als buffer tegen onverwachte kwaliteitsproblemen; assemblagelijnen hadden ingebouwde buffers om productie door te kunnen laten wanneer machines uitvielen; legioenen hulpwerkers staan klaar in geval van hoog ziekteverzuim; herstelruimtes waren groot als buffer tegen de matige productiekwaliteit, enzovoort. Andere fabrieken, vooral die van Toyota, zijn werkelijk lean. “Voorraden worden tot een absoluut minimum beperkt om kosten te besparen, en zodat kwaliteitsproblemen snel opgemerkt en aangepakt kunnen worden; bufferloze assemblagelijnen maakten continue-flow-productie mogelijk; hulpwerkers zijn niet nodig omdat absentie wordt opgevangen door een teamlid; en herstelplaatsen zijn extreem klein als resultaat van het geloof dat kwaliteit bereikt moet worden in het proces, niet door herstel achteraf”, aldus Krafcik.

Ontdek het in een Masterclass

Eerdere onderzoekers hadden het Toyota-systeem fragile genoemd, omdat de lean-strategie (ogenschijnlijk) grotere risico’s met zich meebrengt (waaronder de lage buffervoorraden). Daartegenover staat – net als in de financiële wereld – dat het een grotere potentiële winst mogelijk maakt. Bovendien, veel van de ‘risico’s’, zoals uitval of slechte kwaliteit, kunnen worden geneutraliseerd door ervaren, goed opgeleide werknemers, beschaafde leveranciers en een degelijk productontwerp (Krafcik 1988).

Verkeerde term?

Het baanbrekende IMVP benchmarkonderzoek resulteerde in april 1990 in het historische boek The Machine that Changed the World: The Story of Lean Production van onderzoekers Jim Womack, Dan Jones en Daniel Roos. Hiermee werd de term lean wereldwijd bekend, maar ook ongewild verbonden aan productie. En de term lean refereert naar ‘minder’, terwijl de focus evengoed moet liggen op ‘meer en beter’. Dat komt in de term helaas niet tot uiting. Toch geeft de term genoeg houvast, zeggen Womack en Jones vijfentwintig jaar later (zie onderstaande videotip).

Na ‘The Machine’ zijn er nog vele andere boeken verschenen die bijgedragen hebben aan de bekendheid van lean. Twee van de meest aansprekende titels en auteurs zijn: Lean Thinking: Banish Waste and Create Wealth in Your Corporation van Womack en Jones uit 1996, en The Toyota Way: 14 Management Principles From the World’s Greatest Manufacturer van Jeffrey Liker uit 2004.

Lees meer over lean in mijn boeken

Schrijfwijze en betekenis

Je ziet lean terug op verschillende manieren. Met allemaal hoofdletters (LEAN), altijd een beginhoofdletter (Lean), en als lean. Allemaal hoofdletters impliceert een afkorting en dat is het niet. Een beginhoofdletter veronderstelt een eigennaam en dat is het ook niet. Het is een Engelse term voor mager (zonder vet), en dat schrijf je gewoon met allemaal kleine letters. Echter, het gaat niet zozeer om hoe we het schrijven of noemen, maar om de werkelijkheid die we ermee creëren.

Hoewel lean dus officieel mager betekent, roept deze vertaling het verkeerde beeld op. Mager wekt de indruk van ‘uitgemergeld’, dus te mager. Dit wordt tevens als argument aangehaald, dat lean (daardoor) niet wendbaar is. Terwijl een andere betekenis van lean gaat om (af)getraind zijn, dus zonder vet. Een goede lean organisatie is niet tot op het bot uitgehongerd, maar zeer goed getraind en daardoor in vorm!

Neem contact op met de auteur

Voetnoten en bron:

*) IMVP is het oudste en grootste internationale onderzoeksconsortium gericht op de mondiale auto-industrie (opgericht aan MIT).

**) NUMMI was een GM-Toyota joint venture (van 1984 tot 2010) en de eerste overzeese fabriek van Toyota.

Krafcik, J.F. (1988) ‘Triumph of the Lean Production System’, Sloan Management Review, 30(1), pp. 40–52.