Ken je dat, dat je een vraag stelt, maar dat die niet in goede aarde valt? Zo vroegen we onze dochter ’s ochtends: “Kom je naar boven?” Dan kreeg je het antwoord: “Jahaaa!” Geïrriteerd dus. Terwijl als ik nu de vraag stel: “Lukt het?” Dan zegt ze: “Ja hoor, ik kom zo.” Meer relaxed. En zo gaat dat vaak. De manier waarop we vragen, antwoorden, iets doen, dat telt.
Dat merkte ik ook bij een projectleider die altijd de vraag stelde: “Wanneer is het af?” Daar werd ook niet altijd vrolijk op gereageerd. Het gaf mensen het gevoel dat hij alleen maar achter hun broek aan zat. Hij had ook een coach en even later kwam hij met deze vraag: “Wat heb je van mij nodig?” En dan kwam er eerder een rustig antwoord. Men voelde zich meer gehoord en geholpen.
Onbedoeld verkeerde druk
Bepaalde vragen wekken eerder een negatieve reactie op dan andere vragen. In een lean omgeving – een lerende organisatie – willen we ook graag dat er vragen gesteld worden. Denk maar aan de ‘5x Waarom’ om tot een bronoorzaak te komen. Echter, stel vaak genoeg de waarom-vraag en men raakt vanzelf geïrriteerd. In het Nederlands schijnt het eerder aanvallend over te komen.
Een iets andere formulering geeft vaak betere resultaten: “Hoe denk jij dat het komt dat…?” Het lijkt meer aan te zetten tot denken en gaat meer uit van respect dan het kille ‘Waarom?’. Dus een klein verschil in formuleren van de vraag en groot verschil in reactie. Echter, niet iedereen voelt zich aangevallen bij een bepaalde vraagstelling. Ik denk dat de relatie een rol speelt.
Gelijkwaardigheid relatie
Mijn ervaring is dat er eerder irritatie optreedt wanneer de relatie niet gelijkwaardig wordt ervaren. Dat de een zich boven de ander verheft. Zoals de projectleider. Zit die alleen mensen achter de broek aan? En staat gevoelsmatig zo boven de teamleden? Terwijl bij de meer helpende vraag de teamleden ervaren dat de projectleider een onderdeel van het team is, meer gelijkwaardig. Niet op de kar, maar duwt en trekt mee.
Het is mijn ervaring dat iemand zichzelf ook kan ‘verlagen’. Daar bedoel ik mee dat die ander zichzelf omlaag haalt in positie ten opzichte van de ander. Niet bewust, maar bijna automatisch. Dat kan allerlei oorzaken hebben, waaronder eerdere ervaringen. Denk maar eens aan je opvoeding. Ben je opgegroeid met een dominante ouder (vaak vader) die snel stond te schelden? Dan is de kans groot dat je jezelf sneller ‘klein’ maakt of juist heel dominant (compensatie gedrag?).
Loslaten eerdere ervaringen
Hoe kom je van beide gedragingen af? Zelf had (en heb soms nog steeds) er ook last van. Van beide kanten van het verhaal, maar met dezelfde oorzaak. Enerzijds de ander niet in hun waarde laten, te dominant zijn. En aan de andere kant jezelf snel klein maken. En zo kwam ik erachter dat ik eerst mezelf beter moest leren kennen, over waar dit vandaan kwam. En daarna dit loslaten.
Dat werkte bij mij met een familieopstelling zoals dat heet. Waarbij je terug gaat naar een moment die je leven bepaalde, en dat je afscheid kunt nemen (bijvoorbeeld teruggeven) van gedrag dat werd voorgedaan (zoals snel schelden). En dat je meer naar je eigenwaarde kijkt. Dat heeft zeker als eerste stap geholpen. Evenals het bewuster kijken aar je eigen kernwaarden. Voor mij nog steeds een sterke basis voor elk persoon en organisatie.
Wil je hier eens verder over praten? Wil je ook ontdekken wat jouw kernwaarden zijn? Neem dan gerust eens vrijblijvend contact op.
Geen reacties