Kanban als visueel pull-signaal

Wat is kanban?

Kanban is een systeem om inzichtelijk (visueel) te maken wie, wat, wanneer nodig heeft. Het kanban-systeem zorgt voor de flow en productie van materiaal (of informatie) in een just-in-time-productiesysteem (of kennissysteem). Het is een georganiseerde manier voor het beheersen van voorraadbuffers.

Taiichi Ohno – de man achter het Toyota Productie Systeem (TPS) – heeft dit in de jaren 50 bedacht. Aangezien bedrijven groot zijn en verbonden zijn aan leveranciers, bedacht Ohno een simpele manier om signalen te geven voor aanvullingen, bijvoorbeeld door lege karretjes, lege bakken of met kaarten. Dit signaleringshulpmiddel, dat de productie of opname van items in een pull-systeem autoriseert en instrueert, wordt kanban genoemd. Opname betekent het transport afgeroepen door een handeling stroomafwaarts. Dat kan binnen een organisatie (zowel productie als kennis) of tussen organisaties (en personen).

Waarom kanban?

Ohno zag dat een beetje voorraad nodig is om continue flow mogelijk te maken. Maar hij zag ook dat een push-systeem leidt tot overproductie met grote en kostbare voorraden. Het push-systeem is het gevolg van een productieplanning gebaseerd op verwachte verkopen, terwijl de klantvraag zomaar kan veranderen met alle gevolgen van dien. Wat heb je dan aan zo’n planning? Daarom besloot Ohno, als een compromis tussen one-piece-flow en push, om kleine ‘winkels’ van onderdelen tussen bewerkingen te plaatsen en daarmee de tussenvoorraden in de hand te houden.

Goed gerunde supermarkten zijn een voorbeeld van pull-systemen. Ook al werken ze met voorraden, ze zullen niet zomaar extra voorraad bestellen en in de schappen zetten op basis van een planning. Alleen wanneer een klant iets afneemt mag deze worden aangevuld. Zonder afname geen aanvulling, dus ook geen overproductie. Een kanban beweegt altijd mee met de benodigde producten en wordt daarmee een werkorder voor elk proces. Op deze manier kan een kanban overproductie voorkomen en wordt gelijk een teveel aan informatie onderdrukt.

Hoe werkt kanban?

Ook in een tijd van veel elektronica gebruikt men nog steeds de simpele, relatief goedkope, maar effectieve en zeer visuele kanban-kaarten. Ook al lijkt het een stap terug, het is een bewezen effectief systeem tegen overproductie. De voorraden gaan omlaag en het percentage juiste onderdelen omhoog. Dit bespaart complexe en dure computersystemen voor grote delen van het proces.

Je zou pagina’s vol kunnen schrijven over kanban met alle vragen daaromheen, maar daar draait het niet om. Technisch gezien is het redelijk rechttoe rechtaan. De uitdaging zit in het ontwikkelen van een lerende organisatie die manieren vindt om het aantal kanbans te reduceren en daarmee uiteindelijk de voorraadbuffers. Want de kanban zelf is namelijk ook maar een tussenstadium tot flow, het is een georganiseerde manier voor het beheersen van de voorraadbuffers.

Figuur: Het principe van een erg handige kanban, de two-bin kanban waarbij het lege bakje dient als aanvullingssignaal (stap 3).

Misschien kun je er het beste gewoon eens mee oefenen. Bijvoorbeeld met kantinevoorraden, kantoorartikelen en zelfs voorraden thuis, zodat je nooit mis grijpt. Dat kan met een kanban-kaart die naar een bestelbakje gaat zodra een voorraad onder een bepaald niveau daalt. Het gaat er dan niet om dubbeltjes te besparen, maar om het grotere denken dat erachter zit. Het gaat om het prikkelen van de creativiteit, het zet mensen aan tot denken, het maakt ze geïnteresseerd (en soms geobsedeerd) in hoe je met simpele visuele middelen flow kunt creëren in de eigen werkomgeving.

Meer weten? Lees boek Contact